دینام خودرو یا ژنراتور (Alternator) یکی ازمهم‌ترین قطعات خودرو است. خرابی دینام نیز از اتفاقاتی است که سبب اختلال عملکرد خودرو خواهد شد. در نتیجه اطلاع از خرابی آن و شناسایی دلایل خرابی و رفع سریع مشکل اهمیت بسیار بالایی خواهد داشت.
برق کلیه قسمت‌های خودرو مانند چراغ خودرو، ضبط صوت، برف پاک کن و سایر قسمت‌ها به واسطه تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی توسط دینام تولید می‌شود.
قطعات تشکیل دهنده دینام خودرو
دینام خودرو در مدار چرخشی موتور توسط یک تسمه شیاری در زیر پمپ هیدرولیک در کنار موتور قار گرفته است. روتور که یکی از بخش‌های تشکیل دهنده دینام است، با چرخش در یک میدان مغناطیسی برق را تولید می‌نماید. این برق مورد نیاز برای، شارژ باتری و نیز تامین کننده جریان الکتریکی خودرو است.
- دیگر قسمت‌های تشکیل دهنده دینام نیز عبارتند از؛
- بالشتک: یا استاتورکه تشکیل شده از دو بخش سیم پیچ و هسته می‌باشد.
- آرمیچر یا روتور: اصلی‌ترین بخش دینام است که در مرکز استاتور دور محورش می‌چرخد و انرژی مغناطیسی دینام را تولید می‌نماید.
- رگلاتور یا آفتامات: بر جریان الکتریکی که به آرمیچر وارد می‌شود نظارت می‌نماید و قادر به تاثیر گذاشتن بر توان خروجی دینام است.
- دیود: جریان بین باتری و دینام را یک سو می‌کند.
- جاروبک: برای حفظ ارتباط الکتریکی با موتور در دینام تعبیه شده است.
تفاوت دینام‌های قدیمی و نمونه‌های جدید
در خودروهای امروزی شاهد استفاده ازنمونه‌ای جدید از دینام به نام آلترناتور هستیم. مدل‌های قدیمی متاسفانه در زمان کارکرد درجا خودرو قدرت تولید جریان برق مورد نیاز برای اتومبیل و شارژ کردن باتری را نداشتند. در نتیجه اگر خودرو زمان طولانی درجا کار کند، از لحاظ برقی دچار کمبود خواهد شد.
خوشبختانه در نمونه‌ههای آلترناتور جدید این مشکل به حد چشمگیری حل شده است.
در ساختار نمونه‌های جدیدنیز شاهد تغییراتی می‌باشیم. از جمله اینکه در دینام‌های قدیمی با جریان مستقیم، آهن ربا به بدنه دینام متصل بودند و شاهد حرکت مغناطیسی سیم پیچ‌ها بودیم، ولی در نمونه های آلترناتور، آهن ربا چرخیده و سیم پیچ‌ها ثابت می‌باشند. همین عامل سبب رفع ناتوانی کارکرد دینام در دورهای پایین یا کارکرد درجا شده است.
بررسی علائم خرابی دینام خودرو
با بروزمشکل در برق خودرو، همه احتمالات به سمت باتری خودرو می‌رود. که به اصطلاح به آن خوابیدن باتری خودرو نیز می‌گویند. اما در بسیاری موارد شاهد هستیم که حتی با تعویض باتری نیز مشکل حل نمی‌شود. در این صورت است که خرابی دینام خودرو تشخیص داده می‌شود. لازم به ذکر است که در بیشتر مواقع همانطور که در مقاله خوابیدن باتری خودرو توضیح دادیم، دلیل اصلی خرابی باتری نیز خرابی دینام می‌باشد.
برای جلوگیری از بروز اشتباه و هزینه اضافه در این زمینه باید بتوانید به درستی دلیل مشکل را تشخیص دهید. خرابی دینام را می‌توانید از چراغ کوچکی که روی داشبورد شبیه باتری است تشخیص دهید. با بروز خرابی در دینام این چراغ روشن خواهد شد. این چراغ که به صورت ALT یا GEN در خودروها نشان داده می‌شود، به کامپیوتری متصل است که میزان خروجی دینام را بررسی می‌نماید. پس با بروز مشکل در دینام به سرعت روشن خواهد شد.
در ادامه به علائمی که نشان دهنده خرابی دینام می‌باشند، اشاره نموده‌ایم؛
1- خوابیدن باتری خودرو
اگر دلیل استارت نخوردن خودرو، خوابیدن باتری باشد. می‌توان به خرابی دینام خودرو پی برد. وقتی دینام خراب باشد، در نتیجه باتری مجبور است تا برای جبران عملکرد ضعیف دینام، جریان برق بسیار بیشتری را از دینام بیرون بکشد. اگر حتی باتری را هم شارژ نمایید، در صورت خرابی دینام مشکل شما حل نخواهد شد. برای حل مشکل باید دینام را تعویض نمایید.
2-بوی سیم و لاستیک سوخته
با داغ شدن تسمه دینام، بوی لاستیک سوخته را استشمام خواهید کرد. داغ شدن دینام سبب تولید ولتاژ بالاتری خواهد شد که به سایر قطعات خودرو آسیب خواهد زد.
جریان تولید شده توسط دینام به واسطه سیم منتقل می‌شود. هر مشکلی در سیم‌ها سبب اختلال در جریان برق خواهد شد. این اختلال باعث می‌شود تا دینام برق بیشتری تولید کرده و در نتیجه بوی سیم سوخته تولید می‌شود.
3-شنیدن صدای جیر جیر
با شنیدن صدای جیر جیر می‌توان احتمال تراز نبودن فولی دینام خودرو را داد. همچنین این صدا براثر فرسودگی بوش‌ها و یاتاقان ایجاد کی‌گردند. در صورت شل شدن و یا قطع اتصالات، حتما باید کلیه موارد مرتبط با دینام خودرو را بررسی نمود.
4-تسمه دینام را چک کنید
شل شدن، فرسودگی و یا پارگی‌ها بر روی تسمه دینام همگی می‌توانند سبب خرابی دینام شود. با چک کردن دورهای تسمه دینام به راحتی می‌توانید از پوسیدگی آن مطلع شده و در اسرع وقت اقدام به تعویض آن نمایید. در این صورت دیگر مشکلی هم برای دینام ایجاد نخواهد شد.
5-به نور چراغ‌ها توجه نمایید
با توجه به اینکه دینام عامل اصلی برق رسانی در خودرو است، خرابی آن سبب می‌شود تا چراغ‌ها نیز به درستی کار نکنند. کم نور شدن و یا بیش از حد پر نور شدن چراغ‌ها یکی از علائم خراب شدن دینام می‌باشد. که با مشاهده آن حتما باید به مکانیک متخصص مراجعه نمایید.
دلایل خراب شدن دینام خودرو
شما عزیزان به‌راحتی می‌توانید با جلوگیریاز بروز دلایل اصلی خرابی دینام، از آن جلوگیری نمایید. در این صورت دیگر مشکلی نیز در این زمینه نخواهید داشت. در ادامه به بررسی این موارد پرداخته ایم؛
دینام خودرو را در زمان مناسب تعویض نمایید
دینام خودرو عمر مشخصی بین 5 تا 8 سال را دارد. کهنه شدن آن بب بروز خرابی و اختلال در کارکردش خواهد شد. با تعویض دینام در زمان مناسب می‌توانید از بروز مشکلات ایجاد شده به حد چشمگیری جلوگیری نمایید.
تعویض باتری خودرو در زمان مناسب ازدیگر موارد حائز اهمیت خواهد بود. با تعویض به موقع باتری، احتمال بروز اختلال در کارکرد دینام و خرابی آن را می‌توانید از بین برید.
مشکل در ECU
با توجه به استفاده از ECU در تولید خودروهای جدید، بروز اختلال در این سیستم سبب مشکل در شارژ دینام خواهد شد. حتی در صورت سالم بودن دینام، این مشکل می‌تواند سبب جلوگیری از شارژ دینام شود.
فرسودگی سیم کشی خودرو
نیرو درخودرو به واسطه سیم کشی‌ها منتقل می‌گردد. با ایجاد فرسودگی و یا اختلال در سیم کشی خودرو، دیگر دینام قادر به شارژ کردن باتری نخواهد بود. در نتیجه شاهد بروز مشکلاتی در این زمینه خواهیم بود.
خراب شدن فیوز
فیوز به حفظ عملکرد دینام کمک بسیار زیادی می‌نماید. با عبور جریان برق شدید از این فیوزها، منفجر خواهند شد. دراین‌صورت دیگر دینام قادر به شارژ باتری نخواهد بود. پس سعی کنید همیشه از سالم بودن این فیوزها مطمئن باشید.
شکستن پولی یا تسمه
با شکستن پولی و تسمه دینام انرژی مکانیکی وجود نخواهد داشت که توسط دینام تبدیل به انرژی الکتریکی شود. در نتیجه خرابی هریک از این قطعات می‌تواند سبب بروز اختلال در کارکرد دینام شوند.
از خراب شدن دینام جلوگیری کنید
برای جلوگیری از خرابی دینام می‌توانید راهکارهای زیر را به کار بندید؛
- استاده از باتری‌هایی با ظرفیت بیش از 65 آمپر
- رساندن دور موتور خودروبا فشار دادن پدال گاز به 2000 دور در زمان‌های توقف طولانی
- قرار دادن کولر خودرو در پایین‌ترین درجه
- چک کردن وضعیت تسمه دینام
- خاوش کردن چراغ‌های خودرو در مواقع غیر ضروری
- عدم شستشوی دینام با آب
