سیستم کنترل پایداری خودرو یکی از تجهیزات ایمنی و الکترونیکی و مکانیکی خودرو است. Electronic Stability Program وظیفه حفظ پچایداری خودرو در زمان لغزش اتومبیل را دارد. این سیستم نسل جدید سامانه‌های ترمز بیش از حد است. البته تنها تفاوتی که این سیستم با سیستم ترمز ABS دارد این است که سامانه کنترل YAW به این سیستم اضافه شده است. این قابلیت از لفزش چرخ‌ها در زمان ترمز جلوگیری می‌کند. سیستم کنترل پایداری خودرو یا ESP از لغزش طولی خودرو ممانعت می‌کند. اگر این سیستم نباشد و راننده نتواند کنترل و ایمنی خودرو را در اختیار بگیرد، حوادث ناگواری رخ می‌دهد. در ادامه این مطلب از سایت فروشگاه جاینت پارتس بیشتر با سیستم کنترل پایداری خودرو یا ESC آشنا خواهید شد.
سیستم کنترل پایداری خودرو چیست؟
در زمانی که جاده‌ها خیس است و راننده می‌خواهد ترمز ناگهانی یا گردش سریع فرمان را انجام دهد ممکن است که کنترل فرمان از دست راننده خارج شود. این اتفاق مخصوصا در جاده‌های لغزنده و در سر پیچ‌ها اتفاق می‌افتد. در چنین زمانی سیستم کنترل پایداری خودرو به راننده کمک می‌کند تا کنترل فرمان را داشته باشد. به همین دلیل است که مهندسان شرکت‌ای خودرو سازی بزرگ سیستم ESP را طراحی کرده‌اند. با وجود این سیستم از ایجاد حوادث و تصادفات ناگوار جلوگیری می‌شود. در ابتدا این سیستم توسط شرکت بوش طراحی شد. شرکت‌های خودرو سازی مختلف نام‌های متفاوتی برای این سیستم انتخاب کردند. به عنوان مثال تام فورد نام Advance Trac را برای سیستم کنترل پایداری خودرو انتخاب کرد. اما با این وجود در نهایت نام سیستم کنترل پایداری خودرو تصویب شد. سیستم esp دارای سنسورهای پیشرفته‌ای است.
اصطلاح بیش فرمانی و کم فرمانی چیست؟
زمانی که سرعت خودرو زیاد باشد، ماشین دچار کم فرمانی می‌شود و پدیده کم فرمانی، زمانی رخ می‌دهد که خودرو بیشتر به حرکت مستقیم، تمایل دارد. یک پدیده دیگر به نام بیش فرمانی وجود دارد. بیش فرمانی زمانی اتفاق می‌افتد که خودرو بیشتر تمایل به دور زدن دارد. در هر دو این حالت‌ها، سیستم کنترل پایداری خودرو به راننده کمک می‌کند تا خودرو را کنترل کند.
طریقه عملکرد سیستم ESP خودرو
سیستم esp به تنهایی نمی‌تواند کار کند. این سیستم با کمک دیگر قطعات خودرو و وسایل ایمنی کار می‌کند. برخی از تجهیزات ایمنی که به سیستم کنترل پایداری کمک می‌کنند عبارتند از: ترمز ضد قفل و کنترل نیروی رو به جلو (Traction). سنسور کنترل پایداری در مرکز خودرو قرار دارد. علت قرارگیری این سیستم در مرکز خودرو این است که کوچکترین انحراف توسط این سیستم احساس شود. سنسور خودرو در سیستم کنترل پایداری خودرو در سمت راست راننده و پایین خودرو قرار دارد. نحوه عملکرد این سیستم به این گونه است که مرکز خودرو با قلب خودرو یعنی سیستم esp کار می‌کند و حرکت چرخشی حول محور قائم (YAW) را کنترل می‌کند.
YAW چیست و چه کاربردی در سیستم ESC دارد؟
اگر سنسورهای کنترلی چرخش حول محور Z را در سیستم ESP به صورت انحرافی مشاهده کنند، آن را در کمترین زمان به رایانه مرکزی گزارش می‌دهند. در چنین زمانی سیستم کنترل پایداری خودرو وارد عمل می‌شود. ESP کنترل تک تک ترمزهای چرخ‌های خودرو را بر عهده دارد و دریچه گاز ورودی موتور خودرو را هم کنترل می‌کند. در واقع دریچه گاز (پدال) توسط کنترل پایداری خودرو کمتر می‌شود تا سرعت خودرو به حد مطلوبی برسد. سنسورهای به کار رفته در سیستم کنترل پایداری، اختلاف موجود در زاویه خودرو و زاویه چرخش فرمان را احساس می‌کنند و به طور دائم به رایانه مرکزی خودرو گزارش می‌دهند. در اینجا رایانه با ورودی‌های دریافتی خود بهترین تصمیم را می‌گیرد.
اجزای مختلف سیستم کنترل الکترونیکی پایداری خودرو (ESP)
قبل از دهه 90 میلادی راننده‌ها باید آموزش می‌دیدند که ترمز خودرو را به صورت ناگهانی فشار ندهند و ضربات را با فاصله زمانی کم به پدال بزنند تا از قفل شدن چرخ‌ها و سر خوردن خودرو جلوگیری کنند. با ایجاد ترمز ABS کار راننده‌ها راحت‌تر شد. در واقع سیستم ترمز ABS به طور الکترونیکی با ضربه‌هایی سریع‌تر از راننده که روی پدال میزند از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری می‌کند. این سیستم از کم فرمانی و بیش فرمانی جلوگیری می‌کند. بنابراین قابلیت کنترل خودرو در زمان ترمز گیری توسط این سیستم فراهم می‌شود. سیستم ESP از ABS برای جلوگیری از قفل شدن چرخ‌های اتومبیل به صورت جداگانه استفاده می‌کند. سیستم کنترل الکترونیکی پایداری خودرو از کنترل Traction برخوددار است. کنترل Traction از لغزش‌های طولی جلوگیری می‌کند. به طور کلی کنترل پایداری از لغزش خودرو ممانعت می‌کند و با دریافت داده‌های مناسب از سنسورها، لغزش جانبی خودرو را بررسی می‌کند.
سنسورهای مرتبط با سیستم esp
این سیستم با سه سنسور زیر در ارتباط است:
- سنسور سرعت دورانی چرخ: بر روی هر چرخ خودرو یک سنسور وجود دارد که سرعت دورانی هر چرخ را محاسبه می‌کند. این سرعت چرخ با سرعت طولی خودرو در رایانه مرکزی مقایسه می‌شود. سپس تصمیماتی در این باره گرفته می‌شود.
- سنسور زاویه فرمان : این سنسور زاویه چرخش فرمان را محاسبه می‌کند. سپس رایانه مرکزی خودرو، جهت مورد نیاز راننده را از روی داده‌های این سنسور متوجه می‌شود.
- و سنسور چرخش حول محور قائم: این سنسور با نام سنسور YAW شناخته می‌شود. این سنسور در وسط خودرو قرار دارد و جهت واقعی خودرو توسط این سنسور به رایانه مرکزی گزارش داده می‌شود. رایانه مرکزی خودرو توسط داده‌های دریافتی از این سنسور، زاویه مناسب برای فرمان را تعیین می‌کند.
مزایای سیستم کنترل پایداری esp
یکی از بهترین ویژگی‌های و مزایای کنترل پایداری خودرو، کاهش تصادفات و حوادث‌های ناگوار است. هر راننده ممکن است در مسیر لغزنده مجبور به رانندگی شود. سیستم esc به حفظ کنترل خودرو در چنین شرایطی کمک می‌کند. بر اساس گفته‌های موسسه ایمنی بزرگراه‌ها (IIHS) سیستم esp از 9000 هزار تصادف مرگبار در سال جلوگیری کرده است. همچنین سازمان امنیت ترافیک ملی (NHTSA) اعلام کرده است که 26 درصد تصادفات در خودروهای معمولی و نزدیک به 48 درصد تصادفات مربوط به خودروهای شاسی بلند را با وجود سیستم کنترل پایداری خودرو کاهش یافته است.
