همه رانندگان و هرکسی که با خودرو سروکار دارد بدون شک تا به حال نام کلاچ خودرو را شنیده است. زیرا ابتدایی ترین مراحل رانندگی فشردن پدال کلاچ می‌باشد و بدون درگیر شدن کلاچ خودرو حرکت نخواهد کرد. باتوجه به اهمیت این قطعه در خودرو در این مقاله جاینت پارتس قصد داریم بیشتر در ارتباط با این قطعه توضیح داده و وظایف آن را بررسی کنیم.
کلاچ خودرو چیست؟
کلاچ (Clutch) رابط بین موتور و گیربکس می‌باشد.این قطعه اتصال بین موتور و گیربکس را برقرار کرده و در مواقع مختلف قطع این اتصال را محیا می‌سازد. کارایی اصلی این قطعه مکانیکی انتقال نیرو و کنترل انتقال نیرو می‌باشد. به این معنی که توسط کلاچ انتقال نیرو و توقف یا شروع حرکت کنترل میشود و هم زمان مقدار انتقال نیرو و زمان آن را نیز تنظیم میکند. به عبارت دیگر کلاچ ضمن انتقال حرکت از یک شفت به شفت دیگر، انتقال نیرو را مدیریت میکند.
وظایف کلاچ
- تعویض دنده
- قطع ارتباط موتور با گیربکس یا خلاص کردن خودرو
- اتصال موتور و گیربکس و برقراری امکان انتقال نیرو بین آن‌ها
با توجه به وظایف ذکر شده کلاچ خودرو را می‌توان یکی از اجزای اصلی سیستم انتقال نیرو ماشین برشمرد که در یک مسیر مشخص و روندی منظم، نیروی چرخشی را از میل لنگ دریافت کرده و به سمت چرخ‌ها هدایت میکند.
ساختار کلاچ و اجزای آن
اولین بخش از سیستم انتقال قدرت، کلاچ می‌باشد. این بخش که نیروی چرخشی میل لنگ را دریافت و به گیربکس منتقل میکند، از اجزای مختلفی تشکیل شده است که به شرح زیر می‌باشد:
پوشش و کاور سیستم کلاچ
پوشش کلاچ روی صفحه فشار قرار دارد و دیسک را با فشار به فلایول متصل میکند و باکمک صفحه فشار از حرکت عرضی و لغزش آن روی فلایویل جلوگیری میکند.
فلایویل یا چرخ طیار
فلایویل شبیه به دیسک فلزی بزرگ است و وظیفه انتقال حرکت چرخشی میل لنگ به گیربکس را برعهده دارد. در حقیقت این قطعه محل اتصال سیستم کلاچ به موتور است و بین این دو سیستم تعبیه شده است.
صفحه فشار کلاچ خودرو
این قطعه شکل دیسکی دارد و فشار لازم را روی صفحه اصطکاک ایجاد میکند تا تماس آن با چرخ طیار کامل باشد.
دیسک اصطکاک
اصلی‌ترین قطعه این سیستم، صفحه کلاچ یا دیسک کلاچ می‌باشد و مستقیما روی چرخ طیار نصب میشود. این قطعه به شکل دایره است که با لنت مخصوص به خود که برای جلوگیری از ایجاد اصطکاک بین آن و فلایویل پوشیده شده است، در مرکز خود یک صفحه ارتعاش‌گیر دارد. به لنت پوشاننده دیسک کلاچ، کفشک گفته میشود. درون صفحه ارتعاش‌گیر دیسک کلاچ تعدادی فنر پیچشی بکار رفته است که وظیفه‌ی دفع ضربات ناشی از انتقال ناگهانی حرکت چرخشی موتور را برعهده دارد. این عمل باعث کاهش تکان خودرو و شوک ناگهانی آن هنگام تعویض دنده یا آغاز حرکت میشود. همچنین دیسک اصطکاک بخش دیگری به نام توپی دارد که کاهش تکان خودرو و شوک ناگهانی آن هنگام تعویض دنده یا آغاز حرکت میشود.
فنر دیافراگمی یا فنر خورشیدی
فنر دیافراگمی یکی دیگر از اجزای کلاچ خودرو می‌باشد که به شکل دایره طراحی شده و در مرکز خود دارای تعدادی زبانه است که که با اعمال فشار روی آن‌ها به سمت مخالف نیرو وارد میکند. محل نصب فنر دیافراگمی بین صفحه فشار و پوشش کلاچ می‌باشد. این قطعه در مواقع لازم شار وارده از این قطعه روی صفحه کلاچ را کم کرده و امکان لغزش صفحه روی فلایویل را افزایش می‌دهد.
یاتاقان رها کننده
یاتاقان به منظور اعمال فشار روی زبانه‌های فنر دیافراگمی کاربرد دارد. این بخش با پدال کلاچ خودرو در ارتباط است و با فشردن پدال گاز وارد عمل میشود و به فنر نیرو وارد میکند. یاتاقان متشکل از دو قسمت پوسته و بلبرینگ می‌باشد.
پدال کلاچ
پدال کلاچ داخل کابین خودرو قرار دارد و از طریق مکانیزم کابلی یا هیدرولیکی با یاتاقان رها کننده در ارتباط است.
لازم به ذکر است که قطعات دیگری همچون محور ورودی به جعبه دنده، انگشتی، پوشش متصل به چرخ طیار ، دوشاخ آزاد کننده و عملگر پدال کلاچ خودرو نیز وجود دارند که به دلیل اهمیت پایین‌تر بطور مفصل مورد بررسی قرار نگرفتند.
