اسبک خودرو یا انگشتی یکی از حیاتی‌ترین قطعات در موتورهای درون سوز است. عدم فعالیت درست این قطعه باعث عدم تنظیم درست موتور و نقص‌های جدی در عملکرد آن می‌شود. این اجزا حرکت میل سوپاپ یا میل بادامک را به سوپاپ خودرو انتقال می‌دهند. در نتیجه این قطعه نقش مهمی در موتور و قطعات موتوری خودرو دارد. البته قبل از اینکه با این قطعه آشنا شوید لازم است کمی درباره عملکرد موتورهای احتراق داخلی در خودروهای بنزینی بدانید. در این صورت می‌توانید عملکرد اسبک خودرو را بهتر متوجه شوید. در ادامه این مطلب از فروشگاه جاینت پارتس بزرگترین مرکز فروش قطعات یدکی خودرو با اسبک یا انگشتی خودرو بیشتر آشنا خواهید شد و درباره عوامل خرابی آن بیشتر خواهید دانست. تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.
نحوه کارکرد موتورهای درون‌سوز
موتورهای احتراق داخلی بیشتر از یک سیلندر دارند. این موتورها از طریق انرژی حاصل از احتراق سوخت و هوا که درون سیلندر وجود دارد، شروع به فعالیت می‌کنند. احتراق پیستون درون سیلندر به صورت رفت و برگشتی است. حرکت پیستون از طریق میله‌ای به نام میل لنگ اتفاق می‌افتد. میللنگ در زمان برگشت پیستون در سیلندر انرژی خطی را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند. این حرکت دورانی از میل لنگ به فلایول، جعبه دنده و دیفرانسیل و چرخ‌های خودرو انتقال پیدا می‌کند. تراکم سوخت و هوا در اتاقک انفجار دچار احتراق می‌شود و از طریق سوپاپ‌ها به سیلندر می‌ریزد. بنابراین سوپاپ‌ها به حرکت بالا و پایین نیاز دارند و این حرکت توسط تسمه تایم یا زنجیر تایم کنترل می‌شود.به دلیل اینکه زنجیر تایم از یک طرف به میللنگ و از طرف دیگر به میل بادامک وصل است، زنجیر تایم می‌چرخد. به این ترتیب سوپاپ‌ها به سمت پایین فشرده و رها می‌شوند.
سیلندرها باید در بین موتور و بلوک سیلندر قرار بگیرند. در قسمت پایین سیلندر که میل لنگ وجود دارد نیروی پیستون از طریق شاتون به حرکت درمی‌آید. این حرکت باعث انتقال نیرو به چرخ‌ها می‌شود. در نتیجه زنجیر یا تسمه تایم به حرکت در می‌آید. این تسمه که در مسیر پمپ هیدرولیک قرار دارد، دینام را فعال می‌کند و باعث چرخش میل بادامک می‌شود. سپس با حرکت میل بادامک، فنر سوپاپ به بالا برمیگردد. در این بین برخی از موتورها از قطعاتی به نام انگشتی یا اسبک یا تاپت خودرو برای انتقال نیروی میل سوپاپ به سوپاپ استفاده می‌کنند.
تاپت خودرو چیست؟
نحوه قرارگیری میل سوپاپ در موتورهای احتراق داخلی به دو شکل سوپاپ رو و زیر است. Tappet در قرارگیری سوپاپ رو یا میل بادامک رو کاربرد دارد. طرز استفاده از ثابت به شکل زیر است:
- انتقال نیروی بادامک به ساق سوپاپ به صورت مستقیم از طریق تاپت
- و انتقال نیروی بادامک به تاپت و سپس اسبک خودرو و در آخر ساق سوپاپ
تاپت گاهی به شکل استکان بین بادامک و ساق سوپاپ قرار دارد و لقی را بین آنها رفع می‌کند. در چنین حالتی تاپت از بالا به صورت سطحی محدب است که با بادامک تماس دارد. همچنین این قطعه از پایین سطحی توخالی در محل قرارگیری سوپاپ دارد. اما گاهی تاپت‌ها به صورت غلطکی هستند. این قطعه بر روی بلبرینگ‌های سوزنی ساچمه‌ای قرار دارند و با حرکت بادامک با آن تماس پیدا می‌کنند. سپس ساق سوپاپ به حرکت در می‌آید. تاپت‌های غلطکی انرژی را کاهش می‌دهند. همچنین برای جلوگیری از چرخش ثابت‌های غلطکی دو سمت تاپت برای نگهداشتن آن در زمان بالا و پایین کمی صاف می‌شود.
انواع تاپت‌ها
تاپت‌ها دارای نوع روغنی و مکانیکی هستند. در نوع روغنی آن از فشار روغن برای تماس بادامک با تاپت جلوگیری می‌شود. اما تاپت‌های هیدرولیکی باعث کاهش صدای ناشی از برخورد، لقی و اصطکاک بین قطعات می‌شود.
عوامل خرابی تاپت
تاپت بسیار مقاوم است اما استهلاک کمی دارد. تاپت مثل دیگر قطعات موتوری در برابر نقص روغنکاری، افزایش حرارت و اصطکاک و سایش بسیار ضعیف است و دچار خرابی می‌شود. این قطعه معمولا قابل تعمیر نیست و باید تعویض شود.
وظیفه اسبک خودرو (انگشتی) چیست؟
در برخی از خودروها میل بادامک از طریق اسبک خودرو با انتهای ساق سوپاپ در ارتباط است. در واقع حرکت میل بادامک از طریق اسبک خودرو به سوپاپ‌ها انتقال پیدا می‌کند. اسبک خودرو با نام‌های انگشتی یا چکشی هم شناخته می‌شود. اسبک خودرو به انگلیسی Rocker Arm یا چکشی سوپاپ است. این قطعه یدکی خودرو مانند یک اهرم بین میل بادامک و ساق سوپاپ عمل می‌کند. در نتیجه حرکت چرخشی میل بادامک به حالت ضربه چکشی بر روی سوپاپ‌ها انجام می‌شود. بنابراین با چرخش میل بادامک، بادامک خودرو به یک سمت انگشتی برخورد پیدا می‌کند و از این سمت بالا می‌رود. سمت دیگر انگشتی نیز به واسطه بالا رفت سمت دیگر پایین می‌آید و به انتهای ساق سوپاپ نیرو وارد می‌کند. سپس آن را به سمت پایین هدایت می‌کند. با چرخش بادامک سمتی که بالا رفته به پایین می‌آید و سمت دیگر بالا می‌رود. به این ترتیب ساق سوپاپ آزاد می‌شود و سوپاپ توسط فنر به بالا برمیگردد.
وظیفه میل اسبک خودرو چیست؟
انگشتی یا اسبک خودرو دارای یک سوراح در بین بدنه اهرمی خود است. از این سوراخ میل اسبک عبور می‌کند. خود اسبک از طریق پین مفصلی به میل اسبک وصل است. پین اسبک روی میل اسبک که دارای فنر است از لقی و حرکت افقی آنها جلوگیری می‌کند. میل اسبک توسط اتصالاتی که دارد بر روی سر سیلندر سوار می‌شود. مدار روغن سیستم روانکاری موتور بر روی میل اسبک روغن می‌ریزد و این روغن درون بوش‌های انگشتی نفوذ می‌کند. همچنین این روغن از لقی میل اسبک خودرو جلوگیری می‌کند. بنابراین انگشتی بر روی میل اسبک حرکتی به صورت الاکلنگی دارد.
ساختار انواع اسبک خودرو یا انگشتی
اسبک خودرو دارای ساختار مختلفی است. در واقع ساختار انگشتی باید با توجه به دیگر قطعات موتوری تنظیم شود. بنابراین زاویه دو سر اسبک باید با توجه به بوش مرکز و طول هر سمت به فاصله میل بادامک با سوپاپ‌ها و طول ساق سوپاپ تنظیم شود. عامل تعیین کننده در ساختار اسبک خودرو، تایمینگ سوپاپ‌های آن است. معمولا اسبک را از جنس آهن، آلومینیوم و چدن می‌سازند.
علائم خرابی اسبک خودرو و تاپت
از جمله علائم خرابی انگشتی و یا اسبک خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترک خوردگی : در صورتی که فشار زیادی به موتور وارد شود و تغییرات دمایی بسیار شدید باشد این مشکل ایجاد می‌شود.
- سایش سر اسبک خودرو : در اثر لقی اسبک و ساییدگی سر آن با بادامک یا ساق سوپاپ با سایش سر اسبک مواجه خواهید شد.
- سایش بوش انگشتی خودرو : در صورتی که سیستم روغنکاری ضعیف باشد، اصطکاک بالا می‌رود و این مشکل ایجاد می‌شود.
به طور کلی مهم‌ترین عامل در جلوگیری از نقص در عملکرد این قطعه دقت در سیستم روغنکاری است. به همین دلیل باید از روغن خودرو مرغوب استفاده کنید و به موقع آن را تعویض کنید. بنابراین حتما به این موضوع توجه کنید و برای جلوگیری از خرابی اسبک به سیستم روغنکاری توجه زیادی کنید.
