پیشرانه خودرو متشکل از قطعات متحرک متعددی میباشد که در تماس با یکدیگر قرار دارند. هرگاه سطح دو جسم متحرک با یکدیگر در تماس باشد، به دلیل نیروی اصطکاک نه تنها دمای دو جسم افزایش مییابد، بلکه سطوح آنها دچار سایش و خوردگی میشود. از سوی دیگر نیروی اصطکاک میتواند منجر به اتلاف انرژی در پیشرانه گردد. در چنین شرایطی بهترین و موثرترین راه برای جلوگیری از ایجاد سایش، افزایش دما و اتلاف انرژی، استفاده از روانکارها است. روغن به عنوان یکی از انواع روانکارهای مایع در موتور خودرو وجود دارد و از طریق سیستم روغن کاری خودرو که در پیشرانه قرار دارد به بخشهای مهم پمپ میشود تا بتواند به بهترین نحو ممکن وظایف خود را انجام دهد. در این مقاله جاینت پارتس قصد داریم وظایف و قسمتهای اصلی این سیستم را بررسی کنیم.
مهمترین وظایف سیستم روغن کاری خودرو
مهمترین وظایف و مزایای استفاده از روغن و سیستم روغن کاری در پیشرانه خودروها به شرح زیر میباشد:
- کاهش اتلاف قدرت ناشی از اصطکاک میان قطعات متحرک
- بهحداقل رساندن ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات
- خنککاری موتور
- کاهش ارتعاشات پیشرانه
- تمیزکاری قطعات پیشرانه
- کمک به مهروموم رینگ پیستون به منظور جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر
قسمتهای اصلی سیستم روغن کاری خودرو
سیستم روغنکاری از چندین قسمت مهم تشکیل شده است که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
سینی روغن (کارتل)
سینی روغن محفظهای است که روغن موتور در زمان خاموش بودن موتور درون آن جمع میشود. این محفظه عموما در پایینترین بخش پیشرانه قرار دارد و نقش منبع ذخیره روغن را برعهده دارد. با توجه به محل قرار گرفتن کارتل و احتمال برخورد آن با ناهمواریها و موانع موجود در جاده، مهندسین برای جلوگیری از سوراخ شدن آن یک پوشش محافظ در زیر سینی روغن نصب میکنند.
محفظه کارتل تَر
اغلب خودروهای موجود در بازار مجهز به محفظه کارتل تَر مجهزند. محفظه کارتل تَر در پایینترین قسمت پیشرانه تعبیه میشود تا بتواند به سادهترین راه روغنی که از پیشرانه باز میگردد را جمع آوری کند. مزیت این سیتم هزینه ساخت پایین و سهولت ساخت و تعمیر است. کارتل تَر خود به سه دستهی کوچکتر تقسیم میشود که عبارتاند از:
- سیستم روغن کاری خودرو پاششی
- روغنکاری پاششی و زیرفشار
- سیستم روغنکاری زیرفشار
محفظه کارتل خشک
در محفظه کارتل این سیستم، روغن وجود ندارد. در واقع محفظه کارتل در این سیستم بسیار کوچک است و در زیر فضای آزاد پیشرانه وجود دارد. این امر به مهندسان خودروسازی کمک میکند ارتفاع خودرو را کاهش دهند و تا حد امکان مرکز ثقل خودرو را به زمین نزدیکتر کنند. در نتیجه چسبندگی و فرمانپذیری خودرو افزایش مییابد. در این سیستم، پمپ وظیفه تخلیه کارتل و انتقال روغن به منبع خارجی را برعهده دارد.
تخلیه کامل روغن کارتل موجب میشود تا هوای محبوس شده در محفظه میل لنگ تخلیه شود. به علاوه، استفاده از این سیستم موجب میشود تا روغن از منبع خارجی توسط پمپ دیگری به پیشرانه و خنکساز روغن منتقل شود. در این سیستم فشار روغن بین سه تا هشت بار متغیر است. محفظه کارتل خشک بیشتر در سیستم روغن کاری خودرو های سنگیمم و اَبَر خودروها دیده میشود.
پمپ روغن در سیستم روغن کاری خودرو
اویل پمپ یا پمپ روغن قطعهای است که به جریان روغن در پیشرانه و کلیه اجزای متحرک خودرو که به روغنکاری نیاز دارند، کمک میکند. پمپ روغم معمولا در زیر محفظه میل لنگ و نزدیک ب محفظه کارتل تعبیه میشود. پمپ با مکش روغن از محفظه کارتل، روغن را به سمت فیلتر روغن هدایت میکند و از آن به بخشهای مختلف پیشرانه ارسال مینماید. در اغلب خودروها، پمپ روغن به میل لنگ اتصال دارد و نیروی لازم را از طریق چرخش میل لنگ تامین میکند.
فیلتر روغن
با گذشت زمان و وجود اصطکاک اجتناب ناپذیر در میان قطعات پیشرانه، به مرور زمان قطعات ریز فلز، دوده و ذرات آلودگی وارد روغن میشوند. این آلودگیها میتوانند موجب گیر کردن یاتاقانها مثل یاتاقان متحرک STD گرنجور و آسیب دیدن قطعات متحرک و سوختن و از کار افتادن پمپ روغن میشوند. با توجه به اهمیت وجود روغن و پمپ در سیستم روغن کاری خودرو در مسیر مَکِش فیلتر روغن قرار دادهاند. صافی روغن در انواع خودروها از جمله
و غیره قرار دارد تا بتواند با تصفیه روغن ،روغنی عالی از آلودگی به پیشرانه ارسال کند.
شیر تنظیم فشار
بعد از عبور روغن از فیلتر، شیر تنظیم وظیفهی کنترل فشار روغن و جلوگیری از افزایش فشار آن را برعهده دارد. در صورتی که افزایش فشار روغن کنترل نشود، فشار روغن میتواند موجب پاره شدن اتصالات هیدرولیکی و آسیب دیدن قسمتهای حساس پیشرانه گردد.
خنک کننده روغن
در سیستم روغن کاری خودرو خنککاری روغن بسیار حائز اهمیت است از این رو در این سیستم یک خنک کننده روغن تعبیه شده است که نحوه عملکرد آن دقیقا شبیه رادیاتور خودرو میباشد. وظیفه خنک کننده کاهش دمای روغن بازگشتی به موتور است. این قطعه با انتقال گرمای روغن به سیال واسط مثل آب یا هوا، دمای روغن را کاهش میدهد و با کنترل ویسکوزیته روغن موجب افزایش کارایی آن میگردد.
حسگر فشار روغن
با توجه به حساسیت نقش روغن و سیستم روغن کاری خودرو، از یک حسگر فشار در این سیستم استفاده میکنند. این سنسور وظیفهی پایش لحظهای فشار روغن را برعهده دارد. به محض کاهش فشار روغن از میزان استاندارد، این نشانگر وضعیت را به راننده هشدار میدهد تا بلافاصله با توقف خودرو از بروز مشکلات جدی و پر هزینه جلوگیری کند.