گیربکس خودرو یا جعبه دنده یکی از قطعات مهمی است که حرکت اتومبیل بدون آن غیر ممکن به نظر می‌رسد. هر خودرویی برای حرکت نیازمند یک عامل تولید کننده نیرو و یک عامل انتقال دهنده نیرو است. موتور یا پیشرانه خودرو نیرو تولید می‌کنند. انتقال دهنده نیز سیستمی متشکل از بخش‌های مختلف است که عمل انتقال نیرو را در کنار هم و به صورت پیوسته انجام می‌دهند. به عبارت ساده‌تر نیروی تولید شده توسط موتور (پیشرانه) به کمک یک سیستم انتقال دهنده به چرخ‌ها منتقل می‌شود. این سیستم شامل سه بخش کلاچ، گریبکس و دیفرانسیل است که در میان آنهات گیبرکس از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. در ادامه این بخش به بررسی جعبه دنده انواع خودرو بویژه کادنزا می‌پردازیم.
وظیفه گیربکس خودرو
نیروی تولید شده توسط موتور باید متناسب با نیاز خودرو به چرخ‌ها انتقال داده می‌شود. جعبه دنده وظیفه‌ی تنظیم و کنترل این قدرت را برعهده دارد. در حقیقت جعبه دنده به راننده امکان می‌دهد تا خودرو با سرعت‌های مختلف را در شرایط متفاوت کنترل کند.
اهمیت این بخش به این دلیل است که هر موتوری توانایی تولید میزان مشخصی توان و گشتاور دارد. اما به کمک گیربکس می‌توان بدون افزایش دور موتور و گشتاور، اتومبیل را به دور دلخواه رساند. جعبه دنده علاوه بر وظیفه اصلی خود کارهای دیگری با درجه اهمیت متفاوت انجام می‌دهد. برخی از این وظایف عبارتند از:
پیشگیری از سرعت‌های ناخواسته
به کمک جعبه دنده می‌توان ماشین را در سراشیبی‌ها و شرایط جاده‌ای نامساعد که احتمال خارج شدن سرعت از کنترل وجود دارد، اتومبیل را به صورت کامل در اختیار راننده قرار داد.
تنظیم جهت حرکت با گیربکس خودرو
به کمک گیربکس خودرو می‌توان جهت حرکت خودرو به جلو و عقب کنترل کرد و به خودرو قدرت حرکت معکوس داد.
کار کردن موتور بدون حرکت خودرو
گاهی موتور اتومبیل فعال است اما لازم است حرکتی صورت نگیرد. در این شرایط می‌توان به کمک جعبه دنده انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را متوقف و این کار را انجام داد.
اجزا و قطعات جعبه دنده خودرو
گیربکس خودرو متشکل از قطعات متعددی می‌باشد. چرخ دنده‌ها مهم‌ترین بخش این قطعه میباشند که با توجه به نوع گیربکس در اشکال و جنس‌های مختلف بکار برده می‌شوند. در ساختار گیربکس تعداد زیادی چرخ دنده روی یکدیگر سوار هستند و با توجه به فعالیت هریک از این چرخ‌ها، میزان قدرت و نیروی انتقالی از موتور به چرخ‌ها مشخص می‌شود. هر چرخ دنده نشان دهنده‌ی یکی از دنده‌های روی دسته دنده داخل کابین هستند. وجود چرخ دنده‌ها در انواع گیربکس خودرو ثابت است، اما نوع و تعداد آنها متغیر می‌باشد. سایر اجزای تشکیل دهنده‌ی این قطعه به شرح زیر می‌باشد:
پوسته گیربکس خودرو
جنس پوسته جعبه دنده از چدن ریخته‌گری می‌باشد و یاتاقان‌های گیربکس، چرخ دنده‌ها و محورها را روی خود جای می‌دهد.
محور ورودی یا شافت کلاچ
محور ورودی که به شافت کلاچ نیز شهرت دارد، محور متحرک گیربکس خودرو می‌باشد. این محور به صورت یک پارچه به چرخ دنده‌ای در بخش ورودی پوسته گیربکس متصل شده است و توسط کلاچ با موتور ماشین ارتباط دارد.
شافت واسط یا محور زیر
شافت واسط یا محور زیر وظیفه‌ی انتقال نیرو از محور محرک به محور متحرک را برعهده دارد. روی این بخش تعدادی چرخ دنده تعبیه شده است که با محور یک پارچه‌اند. چرخ دنده ابتدایی این محور با چرخ دنده محور محرک درگیر می‌باشد و سرعت ورودی که توسط موتور تولید شده است، بدون تغییر در میزان آن و به همان صورت اولیه به سمت شافت خروجی هدایت می‌کند. چرخ دنده‌های بکار رفته روی این شافت دارای اندازه‌های متفاوتی هستند.
روغن گیربکس کادنزا
روغن گیربکس یا روغن واسکازین برای ورود به گیربکس خودرو باید از فیلتر روغن گیربکس کادنزا عبور کند و در مقایسه با روغن موتور طول عمر بیشتری دارد. زیرا با بخش‌های گرم و داغ موتور درگیر نمی‌باشد.
توصیه می‌کنیم هر 30 هزار کیلومتر که تقریبا معادل یک سال استفاده از خودرو است، روغن گیربکس و فیلتر روغن گیربکس را تعویض کنید. به علاوه اگر با تغییر رنگ روغن و استشمام بوی سوختگی مواجه شدید، لازم است هوشیار باشید و به این هشدارها توجه نموده و برای تعویض روغن گیربکس اقدام نمایید.
